آموزش بهتر، مفیدتر و کارآمدتر همواره توجه معلمان را به خود جلب می‌کند. تلاش برای یافتن روشهای تدریس موثر و کارساز به یکی از دغدغه‌های معلمان تبدیل شده است. اما این مدل‌ها دقیقاً چه هستند و چرا در آموزش مدرن محوری تلقی می شوند؟ روشهای تدریس اکتشافی بر یادگیری دانش‌آموز محور تمرکز دارند و دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند تا به صورت فعالانه با مطالب از طریق تحقیق و کشف درگیر شوند. این روش به شدت با مدل‌های آموزشی سنتی که اغلب بر حفظ مطالب و یادگیری غیرفعال تمرکز دارند، در تضاد است. در این مقاله، به پیچیدگی روشهای تدریس اکتشافی، مزایا، انواع و نحوه اجرای موثر آنها در کلاس‌های درس خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا
درک نظریه یادگیری اکتشافی
برای درک کامل ارزش روش تدریس اکتشافی، درک تاریخچه آن ضروری است. تکامل روشهای تدریس تحت تأثیر نظریه‌پردازان مختلف آموزشی و تغییرات آموزشی در طول سالها بوده است. چهره‌هایی مانند: جروم برونر، جان دیویی و ماریا مونته سوری نقش مهمی در حمایت از محیط های یادگیری تعاملی و دانش آموز محور داشتند.
جروم برونر روان‌شناس آمریکایی سهم قابل توجهی در روان‌شناسی شناختی انسان و نظریه یادگیری شناختی در روان‌شناسی تربیتی دارد. برونر طی سالها مطالعه سعی کرد تا تحقیقاتش را به گونه‌ای پیش ببرد تا به جواب مناسبی برای پاسخ به نیاز افراد برای یادگیری بهتر و سریع تر بپردازد. او در پاسخ به این سوال پاسخ می دهد “که فرد باید با مسئله رو به رو شود تا خود به کشف بپردازد.”
بیشتر بخوانید: رازهای یادگیری سریع تر را در این مقاله بخوانید.
روش تدریس اکتشافی چیست؟
روش تدریس اکتشافی یا مکاشفه‌ای به شیوه ای از تدریس و یادگیری گفته می‌شود که معلم مطالب درسی را به صورت مستقیم به دانش آموزان آموزش نمی‌دهد بلکه دانش آموز بر اساس راهنمایی معلم و موقعیتی که معلم به وجود آورده است مفهوم یا مسئله ای را به طور انفرادی یا گروهی مطالعه، بررسی، مشاهده و مورد آزمایش قرار می دهند. سپس از اطلاعات بدست آمده، نتیجه گیری می کرده و می کوشد به یک استنباط کلی برسد.
اصول روش تدریس اکتشافی
یادگیری دانش آموز محور
در قلب روش تدریس اکتشافی، اصل یادگیری دانش آموز محور قرار دارد. این رویکرد نیازها، علایق و توانایی‌های دانش‌آموزان را در اولویت قرار می‌دهد و به آنها اجازه می‌دهد تا نقش فعالی در آموزش خود داشته باشند. با مطرح شدن سوال، ذهن فراگیر را درگیر کرده و او را به پیدا کردن روشهای حل مسئله تشویق می کنیم. در این روش تدریس، به فراگیران بررسی سناریوهای مختلف و حل مسئله را آموزش می دهیم. در این روش به جای دریافت منفعلانه اطلاعات، دانش آموزان با مطالب درگیر می شوند، سوال می پرسند و راه حل ها را جستجو می کنند.
رویکرد مبتنی بر تحقیق
روش تدریس اکتشافی ذاتا مبتنی بر تفکر و پرس و جو است. در این روش یادگیری توسط سؤالات، مشکلات و سناریوهایی که توسط معلم یا خود دانش آموزان مطرح می شود هدایت می شود. این روش کنجکاوی و تفکر انتقادی را تشویق می‌کند، زیرا دانش‌آموزان باید از طریق تفکر، کار گروهی، تحقیق و آزمایش به بررسی و یافتن پاسخ بپردازند. در این مرحله معلم فقط دانش آموزان را همراهی می کند و اجازه می‌دهد فراگیران با تحلیل اطلاعاتی که از پیش می دانند و تفسیر اطلاعات جدید به پاسخ نزدیک شوند.
انعطاف پذیری و سازگاری
یکی از نقاط کلیدی یادگیری اکتشافی، انعطاف پذیری آن است. معلمان می توانند استراتژی های خود را بر اساس پویایی منحصر به فرد کلاس درس و نیازهای فردی دانش آموزان خود هماهنگ کنند. این سازگاری تضمین می کند که یادگیری مرتبط و جذاب باقی می ماند. همچنین معلمین می توانند با ارائه بازخورد به دانش آموزان، آنها را در روند حل مسئله راهنمایی کرده و به آن ها بازخورد دهند.
در این روش معلم مطالب را از طریق ایجاد پرسش در ذهن فراگیران به صورت مستقیم و غیر مستقیم آموزش می دهد. مدرس با ایجاد موقعیت مناسب فراگیران را در مسیر کشف پاسخ راهنمایی می کند و فراگیران نیز با توجه به کار گروهی، آزمایش و تحقیق، سعی در پاسخ به پرسش ها بر می آیند.
مزایای روش تدریس اکتشافی
- افزایش قدرت همکاری و کار گروهی در بین فراگیران
- افزایش قدرت اعتماد به نفس در بین فراگیران
- افزایش توانایی حل مسئله و تفکر خلاق
- افزایش حس کنجکاوی در فراگیران
- یادگیری بهتر مطالب
- افزایش انگیزه یادگیری
- افزایش توانایی ذهنی
- ارزیابی پیشرفت فراگیران و ارائه بهتر بازخورد به آنان
- کمک به طی شدن مراحل رشد
نقش معلم در روش تدریس اکتشافی
هدایت فراگیران در مسیر درست
در این روش مدرس با توجه به نقاط قوت و ضعف فراگیران و میزان توان‌مندی های آنها می تواند از این روش استفاده کند. مدرس در این روش فراگیران را برای رسیدن به جواب درست راهنمایی و هدایت می کند و جواب و راه حل مسائل را به طور مستقیم در اختیار فراگیران قرار نمی دهند.
تسهیل گر در مقابل مربی
در روش تدریس اکتشافی، نقش معلم از یک مربی به یک تسهیل گر تغییر می کند. این کار شامل راهنمایی فراگیران، تهیه منابع و تشویق تفکر مستقل است.
توسعه و آموزش حرفه ای
توسعه و آموزش حرفه ای و مستمر برای معلمان برای اجرای موثر مدل های تدریس اکتشافی بسیار مهم است. این کار شامل به روز ماندن در مورد استراتژی ها و ابزارهای جدید است.
هدف اصلی آموزش اکتشافی پرورش درک عمیق از موضوع با تشویق دانش آموزان به مشارکت فعال در فرآیند یادگیری از طریق تحقیق، کشف و تجربیات عملی است.
سخن پایانی
استادبین جامع ترین پلفرم تدریس خصوصی با معرفی روش های تدریس برای کمک به مدرسین و معلمین به آنها برای داشتن تدریس بهتر کمک می کند. از این روش ها می توان برای تدریس خصوصی ابتدایی، تدریس خصوصی متوسطه اول و سایر مقاطع تحصیلی استفاده کرد. لازم به ذکر است این روش تدریس مناسب همه افراد نیست. مدرسین می توانند با توجه به تفاوت های فردی اشخاص و نیاز های آنها از این روش و یا سایر روش های تدریس استفاده کنند.
بدون دیدگاه